Architektura Imperium

Architektura Imperium- ogół architektury, czyli form i materiałów użytych do wznoszenia budowli w Wielkim Imperium Mongolskim. Różni się ona w zależności od regionu- stanowi mieszankę elementów mongolskich, chińskich, koreańskich, a także środkowoazjatyckich czy islamskich.

Tradycyjnym mieszkaniem w prowincji Mongolia jest jurta. Ten okrągły namiot posiada niezmienną od wieków formę. Jurty są powszechnym widokiem na stepach oraz w miastach. Często zdarza się, że cała osada składa się z gerów- możliwe jest wtedy, że miejscowość przemieszcza się w zależności od woli mieszkańców. Osiedla złożone z jurt nazywa się jurtowiskami. Najczęstszą formą jurtowiska jest kuren (huree, „krąg”), gdzie namiot dostojnika znajduje się w centrum, a jurty pozostałych mieszkańców dookoła niego.

Ger-tereg

Jurty na mongolskim stepie

Jurta może pełnić nie tylko rolę mieszkania, ale także świątyni, magazynu, sklepu, warsztatu bądź zajazdu dla podróżnych. Wodzowie oraz szlachta często posiada ger-tereg, czyli jurty na wozach. Często osiągają one znaczne rozmiary- rozstaw osi może wynosić ponad 12 łkc, a do ciągnięcia takiego wozu potrzebnych jest 12 par wołów.
Poza jurtami, w Mongolii korzysta się także z innych, mniejszych bądź większych namiotów, np. podczas długotrwałych polowań, wypraw wojennych lub w czasie święta Nadaam. I tak, Jodgor to niewielki namiot mieszczący jedną lub dwie osoby, Maihan jest większą konstrukcją dla grupy ludzi, Tsatsar oznacza płócienny dach rozpięty na drewnianych tyczkach bez ścian bocznych, a Tsachir jest dużym prostokątnym namiotem o pionowych, płóciennych ścianach.

Budynki z prawdziwego zdarzenia są stosunkowo nieliczne. Najczęściej są to klasztory i świątynie kalifistyczne. Wznosi się je z kamienia, cegły oraz drewna. Często swoją formą nawiązują do jurt- najczęściej powstały poprzez zastąpienie tymczasowego namiotu stałą konstrukcją. Poza miejscami kultu, w ostatnich latach zapanowała moda wśród szlachty na budowę stałej siedziby, najczęściej wzorowanej na pałacach chińskich. W miastach spotyka się znacznie więcej stałych budynków, zwykle są one siedzibą urzędu lub mieszkaniem dostojnika.
Najwspanialszym budynkiem w Mongolii jest Pałac Kalifa w Ułan Bator, razem ze słynną Nieskończenie Wysoką Wieżą.

Większość budynków na terytorium prowincji chińskich oraz Korei jest zbudowana w tradycyjnych dla tych obszarów stylach architektonicznych. Dotyczy to zarówno mieszkań ubogich warstw społeczeństwa (najczęściej są to drewniane chaty), budynków miejskich (tworzących gęstą siatkę wąskich i krętych uliczek) oraz gmachów użyteczności publicznej (świątyń, urzędów). Podstawowym materiałem budowlanym jest drewno. Budynki posiadają charakterystyczne dachy, a całość jest zwykle bogato zdobiona.

Na prowincji często można spotkać jurty. Zwane są tam boz üy (szary dom- od koloru wojłoku, Kirgistan), ak öý lub gara öý (biały lub czarny dom, w zależności od bogactwa i wyglądu, Turkmenistan) lub xona-i siyoh, xayma w Tadżykistanie. Budynki często wznoszone są z kamienia bądź suszonej cegły. W miastach rzucają się w oczy bogato zdobione kaflami i malowidłami gmachy użyteczności publicznej- świątynie, akademie oraz urzędy.

Na Szachalinie nie ma zbyt wielu budynków. Więźniowie mieszkają w prostych, drewnianych barakach wzorowanych na konstrukcjach pozostałych po Rosjanach. Zabudowa Niżnego Kalifińska także jest wzniesiona w stylu rosyjskim. W głębi wyspy można spotkać siedliska będące wydrążonymi w ziemi jaskiniami.

• Geografia
• Kultura Trzeciego Świata
• Miasta w Mongolii
• Życie codzienne