Tamga

Tamga (tur. tamga, damga – znak, piętno; stempel) – pierwotnie znak plemienny, rodowy i własnościowy u dawnych ludów Wielkiego Stepu (scytyjskich, sarmackich i potem mongolskich, tureckich, irańskich i ugrofińskich), używany m.in. do oznaczania koni, bydła, sprzętów i uzbrojenia.

Tamgi wywodziły się z prymitywnych znaków własnościowych, ale miały także związek z magicznymi symbolami i praktykami szamańskimi, będąc uproszczonym wyobrażeniem zwierzęcia, ptaka bądź elementu uzbrojenia: strzała, podkowa, łuk, szabla itp. Z czasem pojęcie tamgi uległo rozszerzeniu, obejmując m.in.: - znak na monetach tureckich i tatarskich z imieniem i tytułem sułtana lub chana, - moneta z tymże znakiem, - dokument z pieczęcią chana. Tamg nie należy traktować jako pisma mimo ich graficznego podobieństwa do run i do różnych systemów pisma używanego przez ludy koczownicze Eurazji. Pod względem funkcjonalnym, a także graficznym, pierwotne tamgi zbliżone są do innych systemów znaków analogicznych do heraldyki, takich jak gmerki i znamiona bartne (ciosy).

U ludów Azji Centralnej tamgi odgrywały podobną rolę jak herby szlachty europejskiej. Umieszczano je na pieczęciach i chorągwiach. Według kirgiskiej legendy Czyngis-chan nadał poszczególnym rodom tamgi wraz z towarzyszącymi im zawołaniami. Z czasem niektóre z nich stały się godłami wspólnot państwowych (zob. obok – flaga Tatarów krymskich z tamgą Girejów).

Obecnie stylizowane tamgi są motywem ozdobnym turkmeńskich dywanów, składając się na tzw. medalion kobiercowy - giol.

Z tamg wywodzą się też znaki pieczętne Rurykowiczów, w tym - Tryzub.

• Historia
• Prawo i administracja
• Życie codzienne