Mongolopedia Wolna Encyklopedia

Napisz więc to, co widziałeś, i to, co jest, i to, co potem musi się stać.

Narzędzia użytkownika

Narzędzia witryny


moldawia

Mołdawia

Republica Moldova
Republika Mołdawii
FlagaHerb
HymnLimba noastră (Nasz język)
Język urzędowymołdawski (rumuński)
Języki używanerosyjski, ukraiński, gagauski
StolicaKiszyniów
Ustrój politycznyrepublika
Głowa państwaVladimir Voronin
Szef rząduZinaida Gerceanii
Powierzchnia33 843 km²
Ludność4 324 450
Gęstość zaludnienia128 osób/km²
Walutalej mołdawski (MDL)
Religia dominującaprawosławie
Strefa czasowaUTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Domena internetowa .md
Kod samochodowy MD
Kod telefoniczny +373

Mołdawia- państwo położone we wschodniej Europie, graniczy z Rzeczpospolitą, Naddniestrzem i Rumunią.

Ustrój polityczny

Mołdawia jest oficjalnie republiką parlamentarną (tak stanowi konstytucja kraju z 1994 nowelizowana w 2003). W praktyce obyczaje polityczne odbiegają od wzorców europejskich.

Na czele państwa stoi prezydent, wybierany przez parlament większością 3/5 głosów (tak jest od 2001, wcześniej głowa państwa wybierana była przez obywateli, a ustrój miał charakter parlamentarno-prezydencki). Prezydent przyjmuje ambasadorów, wysyła przedstawicieli Mołdawii do obcych państw, ratyfikuje umowy międzynarodowe, reprezentuje państwo na zewnątrz. Ma prawo mianowania premiera po każdych wyborach parlamentarnych, podpisuje ustawy, które może odesłać do Trybunału Konstytucyjnego, w szczególnych przypadkach zachowuje prawo weta wobec parlamentarnych przedłożeń. Prezydent nadaje także obywatelstwo cudzoziemcom, stosuje prawo łaski, a także posiada specjalne uprawnienia w dziedzinie wojskowości.

Ogółem spraw kieruje w Mołdawii prezes rady ministrów, wybierany przez parlament bezwzględną większością głosów. Stoi on na czele rządu, który podlega parlamentowi i może być przez niego odwołany.

Parlament liczy 56 członków.

Sytuacja międzynarodowa

Mołdawia odgrywa znikomą rolę na arenie międzynarodowej. Mimo, że od Wielkiego Zamachu co kilka miesięcy oficjalnie wypowiada wojnę swoim sąsiadom, jednocześnie próbując zjednoczyć i zmusić do wysiłku pełne apatii społeczeństwo, to przeprowadzane operacje mogą budzić jedynie uśmiech politowania. Najczęściej „wojny” ograniczają się do przewrócenia słupów granicznych i wbicia flagi na terytorium rumuńskim lub na lewym brzegu Dniestru. Na forum międzynarodowym rząd mołdawski ma opinię nieprzewidywalnego, ale jednocześnie nieszkodliwego i nie jest brany na poważnie.

Sprawy wewnętrzne

Z powodu ogromnego zadłużenia państwa rząd podejmuje decyzje mające na celu zredukować koszty utrzymania. Od 2012 r. zlikwidowano praktycznie wszystkie instytucje państwowe- edukację, służbę zdrowia, służby mundurowe (armię przekształcono w milicję, która przejęła wszystkie obowiązki policji, straży granicznej i pożarnej). Pozostawiono jedynie parlament, rząd, urząd prezydenta oraz korpus dyplomatyczny.
Jedynym celem rządu jest zmniejszenie zadłużenia państwa. Zlikwidowano instytucję urzędu skarbowego i podatki, by zapewnić dobrobyt obywatelom.

Historia

Wielki Zamach boleśnie dał się we znaki mieszkańcom Mołdawii. Kryzys ekonomiczny i panujący na świecie chaos spowodowały, że władzę w październiku 2013 r. objęła Mołdawska Partia Komunistyczna z Vladimirem Voroninem na czele. Próby uzdrowienia sytuacji nie odniosły większych skutków. 27 marca 2014 r., biorąc pod uwagę sytuację międzynarodową i wewnętrzną, ogłoszono wprowadzenie w życie doktryny „oszczędności wojennych”. Rozpoczęto likwidację wszystkich instytucji państwowych, poza rządem, parlamentem i armią. Zreorganizowano wojsko, wprowadzając powszechny obowiązek służby w milicji. Chcąc odciągnąć uwagę opinii publicznej od problemów wewnętrznych, 16 czerwca 2014 r. rząd wypowiedział wojnę zajętej konfliktem z Europą i Turcją Rumunii. Inwazja 7 tys. słabo uzbrojonych i pozbawionych szkolenia milicjantów zakończyła się porażką. Większość z nich zdezerterowała na widok rumuńskich strażników granicznych. Porażka operacji nad Prutem skłoniła prezydenta Voronina do podjęcia rozmów pokojowych z rządem rumuńskim. Traktat pokojowy zawarto 19 września 2014 r., przy czym tego samego dnia Rumunia stała się częścią Unii Europejskiej.
14 kwietnia 2015 r. Unia Europejska uznała niepodległość Naddniestrza. W odpowiedzi rząd Mołdawii wypowiedział wojnę Unii i ogłosił pospolite ruszenie. Mimo sukcesów takich jak zajęcie Jass, milicja rozeszła się do domów po kilkudniowej grabieży miasta. Europa wystosowała notę protestacyjną, potępiającą działania rządu mołdawskiego. Na początku maja podjęto negocjacje pokojowe.

Geografia

Mołdawia zajmuje międzyrzecze Dniestru i Prutu (Besarabia). Powierzchnia równinna, pocięta głębokimi dolinami rzecznymi i wąwozami. Występuje kras. Średnia wysokość terenu to 147 m. Ponad 75% powierzchni na wysokości poniżej 200 m.

Większość powierzchni kraju zajmuje Wyżyna Besarabska, w której skład wchodzą m.in.: Wyżyna Naddniestrzańska (najwyższy punkt 349 m n.p.m.), Wyżyna Środkowomołdawska (430 m n.p.m.) i Wyżyna Tyhecka (301 m n.p.m.). Południowych granic kraju sięga Nizina Czarnomorska.

Klimat umiarkowany kontynentalny, na południu suchy, ze stosunkowo łagodną zimą i długim gorącym latem. Średnia temperatura w styczniu od –5 °C na północy do –3 °C na południu, w lipcu odpowiednio 19 °C i 22 °C (w Kiszyniowie absolutne minimum –30 °C, maksimum 39 °C). Roczna suma opadów 400 mm na południu do 560 mm na północy. Opady głównie wiosenno-letnie o charakterze ulew. Pokrywa śnieżna ustala się jedynie podczas najchłodniejszych zim. Przeważają wiatry północno-zachodnie. Zimą częste odwilże.

Rzeki: Dniestr (długość w granicach Mołdawii 657 km) z dopływami Stary Reut, Byk i Botna oraz Prut (graniczna na dł. 695 km) należą do dorzecza Morza Czarnego. W części wyżynnej zachowały się dąbrowy (lesistość kraju ok. 9%), nad rzekami – lasy łęgowe. Stepy (od kwietnych po ostnicowe) zostały niemal w całości zaorane (gleby czarnoziemne). Rezerwat Kodry (ponad 5 tysięcy ha) utworzony 1971 dla ochrony kompleksu lasów liściastych (dąb, jesion, grab, buk, lipa). Pod ochroną aklimatyzowane maral i jeleń.

  • Całkowita granica lądowa: 1389 km
  • Długość wybrzeża: nie ma dostępu do morza, jest oddalona od niego jednak o zaledwie około 10 kilometrów.
  • Długość granic z sąsiadującymi państwami: Unia Europejska 450 km, Naddniestrze 657 km, Polska 282 km
  • Najwyższy punkt: Dealul Bălăneşti 430 m n.p.m.
  • Najniższy punkt: dolny Dniestr 2 m

Demografia

Na podstawie spisu powszechnego z 2004 roku 75,8% mieszkańców stanowią Mołdawianie, 8,4% Ukraińcy, 5,8% Rosjanie, 4,4% Gagauzi, 2% Rumuni, 1,9% Bułgarzy. Liczba ludności deklarującej narodowość mołdawską w stosunku do pozostałych narodów stale wzrasta (1989 – 65%, 2004 – 75,8%), przy czym ogół ludności Mołdawii w przeciągu lat 1989-2004 zmalał o 22,38%. Spadek liczby ludności spowodowany jest zarówno emigracją ludności ukraińskiej i rosyjskiej, jak i emigracją zarobkową etnicznych Mołdawian. Wzrost odsetka osób deklarujących się jako Mołdawianie związany jest - obok emigracji ludności rosyjskiej i ukraińskiej - także z odzyskiwaniem świadomości narodowej przez rodziny zrusyfikowane w poprzednich pokoleniach.

Gospodarka

To najbiedniejszy kraj w Europie, jest słabo rozwinięty, silnie uzależniony od importu paliw i surowców. Szacuje się, że 90% społeczeństwa żyje poniżej minimum egzystencji. Reformę gospodarki hamują konflikty na tle politycznym i narodowym. Większa część ziemi należy do kołchozów i sowchozów (własność prywatna obejmuje ok. 9% areału upraw). Susze i inne klęski żywiołowe (huragany, powodzie) powodują duże straty w produkcji rolnej. Pogłębia się kryzys energetyczny, a działania rządu doprowadziły do zwiększenia zadłużenia państwa.

Rolnictwo

Powierzchnie rolne zajmują 66% powierzchni kraju. Głównie zboża: pszenica, kukurydza i jęczmień. Rośliny przemysłowe: słonecznik, buraki cukrowe, tytoń, rośliny oleiste. Ważną rolę odgrywa uprawa winorośli, drzew owocowych i warzyw. Hodowla bydła, trzody chlewnej, owiec i kóz, drobiu oraz jedwabników.

Infrastruktura

Długość linii kolejowej 1455 km, dróg samochodowych (łącznie z miejskimi) 15,5 tys. km (z tego o twardej nawierzchni 12,8 tys. km), żegluga na Dniestrze. Międzynarodowy port lotniczy Kiszyniów, i kilka innych mniejszych w kraju.

Armia

transylwania_-rumunia-01-1990.jpg
Patrol milicji mołdawskiej

W ramach redukcji kosztów utrzymania państwa armia została przekształcona w doraźnie mobilizowaną milicję, do której zaliczono wszystkich dorosłych mężczyzn (pod groźbą surowej kary). Jedyną stałą formacją jest Sztab Generalny Mołdawskich Sił Zbrojnych, liczący 9 żołnierzy (6 oficerów i 3 żołnierzy).
Szef Sztabu Generalnego w porozumieniu z prezydentem państwa (zwierzchnikiem sił zbrojnych) podejmuje decyzję o powołaniu pod broń odpowiedniej liczby obywateli. Mobilizacja prowadzona jest przez Wydział Mobilizacji.
Wyposażenie armii jest przestarzałe i niskiej jakości. Ilość zgromadzonej broni i umundurowania starczy jedynie na wyposażenie niewielkiej części milicjantów, tak więc podczas mobilizacji broń przyznawana jest w zależności od czasu przybycia do miejsca mobilizacji. Reszta armii musi uzbroić się na własny rachunek. Taka sama sytuacja występuje pod względem środków transportu- Sztab Generalny dysponuje jedynie 1 (sic!) samochodem i 2 rowerami.

Zobacz też

moldawia.txt · ostatnio zmienione: 2017/02/03 21:55 przez patryk